Maluj, co widzisz!

W roku 2011 angielski wydawca Dziennika Anne Frank usłyszał o historii Helgi. Po spotkaniu z autorką i lekturze rękopisu dziennika namówił Helgę Weiss do publikacji zapisków, podkreślając ich znaczenie: Wspomnienia są często kształtowane przez późniejszą wiedzę. Dzienniki Helgi są wartościowsze od wspomnień, ponieważ opisują rzeczywistość czasu wojny bez tej wiedzy.

Dziennik Helgi to wspomnienia dziewczynki ocalałej z Holocaustu – ilustrowane rysunkami młodej autorki niezwykłe świadectwo o życiu w obozach koncentracyjnych. 

Wśród innych pozycji literatury obozowej Dziennik Helgi to książka szczególna. Obok Dziennika Anne Frank to jedyne – tak obszerne i wyjątkowe – spisane wspomnienia dziecka z pobytu w obozie koncentracyjnym. 

Helga zaczyna pisać pamiętnik w 1938 roku. Ma wtedy osiem lat i mieszka z rodzicami w Pradze. Rodzina Helgi jest ofiarą pierwszej fali nazistowskiej inwazji – jej ojciec traci pracę, przed dziewczynką zamykają się drzwi szkoły, a cała trójka otrzymuje zakaz opuszczania mieszkania. Wkrótce dochodzi do pierwszych deportacji; zaczynają znikać przyjaciele i bliscy Helgi. Ona sama, wraz z rodzicami, przybywa do obozu w Terezinie, skąd po trzyletnim pobycie jej ojciec zostaje wysłany do Auschwitz. Niedługo potem Helga i jej matka również. Tymczasem wuj dziewczynki ukrywa pamiętnik, zamurowując go w ścianie. 

W obozie Auschwitz-Birkenau ginie ojciec Helgi. Dziewczynce i jej matce cudem udaje się przeżyć zarówno pobyt w obozie, jak i tułaczkę ostatnich dni wojny. Ostatecznie wracają do Pragi. Tam Helga, mając prawie szesnaście lat, uzupełnia dziennik o niespisane wspomnienia. Należy do nielicznej grupy Żydów pozostałych w mieście. 

Dziennik Helgi to pierwsze tłumaczenie jej pisanego ołówkiem na kartkach szkolnego zeszytu dziennika – uderzająco bezpośredniego i wyjątkowego świadectwa, czym był Holokaust.

Pierwszy obrazek, jaki namalowałam w Terezinie przeszmuglowałam do taty, do męskich koszar, a on odpisał: „Maluj, co widzisz!”. Dziennik Helgi ilustrują jej własnoręczne rysunki wykonane podczas pobytu w Terezinie. Są przejmującym świadectwem życia w getcie. Dziś Helga Weiss jest jedną z najbardziej znanych czeskich malarek i ilustratorek.

Helga Hoškova-Weissowá urodziła się w Pradze w 1929 roku. Jej ojciec, Otto, pracował w banku państwowym w Pradze, a matka, Irena, była krawcową. Z 15 tysięcy dzieci przewiezionych do obozu w Terezinie i deportowanych później do Auschwitz, ocalała setka. Helga była jednym z nich. Po powrocie do czeskiej stolicy ukończyła studia. Dziś jest jedną z najbardziej znanych i cenionych czeskich malarek. Towarzyszące Dziennikowi rysunki i obrazy powstały w obozie w Terezinie. Opublikowano je w 1998 roku w książce Draw What You See („Rysuj, co widzisz”). W 1954 roku Helga Weiss poślubiła muzyka Jiriego Hoska. Ma dwoje dzieci, troje wnucząt i do dziś żyje w praskim mieszkaniu, w którym przyszła na świat.

Dziennik Helgi ukaże się kilka dni po międzynarodowej premierze, tj. 6 marca 2013 nakładem Wydawnictwa Insignis.